© Sütçüler'e Ayrıntılı Bir Bakış

216.SÜTÇÜLER’DE KIR YERLESMELERİ VE YERLESME DÜZENİNE ETKİ EDEN FAKTÖRLER...

SÜTÇÜLER’DE KIR YERLESMELERİ VE YERLESME
DÜZENİNE ETKİ EDEN FAKTÖRLER...

Sevil SARGIN (SÜTCÜLER YAZI TEZİ)
Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Cografya Bölümü, Isparta.
ÖZET
Isparta ilinin güneyinde bulunan Sütçüler ilçesi, çok daglık, arazinin egim degerleri yüksek
ve ormanlık bir alandır. Arazinin bu yapısı nüfus ve yerlesmeyi sekillendirmis, yörede az nüfuslu
küçük köy ve bu köylere baglı mahallelerin olusumuna ortam hazırlamıstır. Bir köy merkezine
baglı bulunan mahalleler, bazen sadece birkaç ailenin yasadıgı üç bes ev ve eklentisinden meydana
gelmekte, bazen de baglı oldugu köyden daha fazla nüfusa sahip olabilmektedir. Bu kır
yerlesmelerinde tarım, hayvancılık, balıkçılık, arıcılık, orman isçiligi gibi ekonomik faaliyetler
sürdürülmektedir. Ancak bu kır yerlesmelerinin dagınık, az nüfuslu ve ekonomik gelir düzeyinin
çok düsük olmasından dolayı, Sütçüler kırsalından, basta Isparta sehrine olmak üzere göç olayı
yasanmaktadır. Ayrıca ulasım standartlarının düsük olması, egitim, saglık gibi hizmetlerin
yeterince verilememesi yöre insanının karsı karsıya oldugu sorunlardır.
Anahtar Kelimeler: Yerlesme, Dagınık yerlesme, Mahalle,Tarım, Hayvancılık.
ABSTRACT
Sütçüler district located in Southern Isparta is an area which is very mountainous, high
slopes values of the lands and woodland. This structure of the land shaped the settlement, and it
created an environment to exist a less populated villages and district attached to the villages.
The districts attached a village centre some time take place three or five houses where a few
family are living in. However, sometimes it might have much population than the village that it is
attached. Economic activities of this rural settlement carried out in these fields such as, fishing,
cattleman, occupation of mountain, beekeeping. Because of being less populated and very low
standard of living in these rural settlements, peoples migrate from rural settlement of Sütçüler to
Isparta City. Low standard of transportation makes the education, health services difficult.
Key Words; Settlement, scattered settlement, district, agriculture, animal husbandry.

1-GİRİS
Sütçüler ilçesi, Isparta ilinin güneyinde yer almaktadır. Dogusunda Konya iline
baglı Beysehir ve Derebucak, kuzey ve kuzeybatısında Egirdir ilçesi, güneyinde Antalya
iline baglı Serik ve Manavgat ilçeleri, batısında Burdur ilinin Bucak ilçesi ile çevrilidir
(Sekil-1). Yaklasık 128.800 hektar alanı ile Isparta ilinin, hemen hemen % 14’ünü içerirr.
Kapladıgı alan itibarıyla Isparta’nın büyük ilçelerinden birisidir. Arazisinin denizden
yüksekligi, 250 ile 2500 m arasında degismektedir. Batı Torosların güneybatı, kuzeydogu
ve güneydogu dogrultusunda sıkısarak birbiri içine girmesinden meydana gelen üçgen
içinde yer alması nedeniyle, Sütçüler’in tamamı daglık bir alan içerisinde bulunmaktadır.
İçinde bulundugu fiziki ortamın sonucu topografik yapısı kısa mesafeler içinde degisen,
engebeli alanların genis yer kapladıgı Sütçüler’de düz arazi çok azdır. İlçe’de düzlükler
genelde plato görünümündedir ve dagların yüksek yerlerinde bulunmaktadır.

Sütçüler’de arazinin topografik yapısı ve bitki örtüsü, nüfus ve yerlesmeyi de
etkilemistir. Alanının büyüklügünün aksine, Sütçüler az nüfuslu bir ilçedir. Kır
yerlesmeleri de, çok az nüfuslu, dagınık, birbirinden uzak yerlerde bulunan köy ve bu
Sütçüler’de Kır Yerlesmeleri...

köylere baglı mahallelerden olusmus ve seyrek dokuludur. Geçim sartlarının her geçen
gün daha kötüye gittigi kır yerlesmelerinde, göçler nedeniyle genç nüfus azalmakta,
yürütülen tarım faaliyetlerinde orta yasın üzeri nüfus aktif rol almaktadır. Ancak
dogurganlık yası geçmis olan bu nüfusun, yörede tutunma çabası ömrüyle sınırlı
olacagından, yakın gelecekte, Sütçüler kırlarının büyük ölçüde bosalmasının söz konusu
olacagını bile düsünebiliriz.
Bu çalısmada, Sütçüler’in kır yerlesme düzeni, ekonomik faaliyetleri ve yöre
insanının karsı karsıya oldugu sorunlar üzerinde durulacak, örnek olması açısından, biri
oransal olarak yüksekte, digeri daha alçakta yer alan iki kır yerlesmesi ayrıntılı olarak
incelenecektir.
2-SÜTÇÜLER’İN BASLICA COGRAFİ ÖZELLİKLERİ
İklim, topografya, bitki örtüsü, toprak özellikleri gibi fiziki faktörler, diger birçok
yerde oldugu gibi Sütçüler’de de, nüfusu, insanların yasamlarını, ekonomik faaliyetlerini,
yerlesmenin düzenini, evlerde kullanılan yapı malzemelerini etkileyen en önemli
unsurlardır. Bunları göz önüne alarak Sütçüler’in baslıca cografi özelliklerine bakabiliriz.
Sütçüler’de iki havza mevcuttur. Buna baglı olarak iki iklim tipi görülmektedir.
Yükseltinin az oldugu ve güneye düsen Aksu çayı havzasında, Akdeniz iklimi hüküm
sürer ve Akdeniz bitki örtüsü hakimdir. Kapladıgı alan oldukça sınırlı olan bu havza
Çandır, Seyhler, Melikler, Yesilyurt köylerini içine alır. Yükseltinin daha fazla oldugu,
ikinci havza, Köprüsu havzasıdır. Bu havza daglık, engebeli, ormanlık bir araziye sahiptir
ve kara iklimi hüküm sürmektedir. Bu havza Ayvalıpınar, Kesme, Kasımlar, Çobanisa,
Beydilli, Kuzca gibi birçok kasaba ve köyü içine alan genis bir alanı kaplar.
Nüfus yogunlugu Isparta’nın en düsük iki ilçesinden birisi olan Sütçüler’de toplam
nüfus her sayım döneminde azalmaktadır. Nitekim 1990 yılı nüfus sayımlarında 21.957
olan toplam nüfus, 2000 yılı sayımında 18839’a düsmüstür. Nüfus azalması hem ilçe
merkezinde ve hem de kır nüfusunda görülmektedir. Örnegin 1990 yılında 4.062 olan
Sütçüler ilçe merkezinin nüfusu, 2000 yılı nüfus sayımında 3638’e düserken, 1990
yılında 17.895 olan kır nüfusu da, 2000 yılı nüfus sayımlarında 15203’e düsmüstür.
Ekilebilir arazinin çok sınırlı olması, ticari degere sahip ürünlerin yetistirilememesi,
orman korumasından dolayı hayvancılıgın yeterince gelisememesi, ,turizm, sanayi,
ulasım hizmetleri gibi sektörlerinde hiç gelismemis olması yöre insanın karsı karsıya
oldugu ekonomik sıkıntıların önde gelen sebepleridir. Bu ekonomik sıkıntılar sonucu
insanlar, Isparta sehir merkezi basta olmak üzere Antalya, İstanbul, Ankara gibi büyük
sehirlere göç etmekte ve Sütçüler nüfusu her geçen gün azalmaktadır

Nüfus azalmasının bir diger sebebi, Sütçüler’de yaslı nüfus oranının çok yüksek
olmasıdır. Göçler nedeniyle genç nüfus azalmakta, yerlerinden ayrılmak istemeyen,
dogurganlık yası geçmis yaslı nüfus oranı artmaktadır.
Araziden faydalanma açısından Sütçüler’i, bir bütün olarak degerlendirdigimizde;
toplam 128.800 hektar olan arazi varlıgının, 105.978 hektarı orman arazisi, 8117 hektarı
tarım arazisi, 5.997 hektarı çayır ve mera arazisi, 5.891 hektarı kayalık arazi ve 2.814
hektarının meskun mahal oldugunu görürüz. Yukarıda verilen sayısal degerlerden de
anlasılacagı gibi, arazinin % 85’i ormanlarla kaplıdır. Bunun yanı sıra bütün arazi varlıgı
içerisinde son derece sınırlı olan tarım arazilerinin ve çayır, mera alanlarının da % 85’i
ormandan kazanılmıs alanlardır. Bu alanların birde parçalı ve dagınık olması sonucu, her
bir potansiyeli degerlendirmek ve buradan elde edecegi ürünle geçimini saglamak
zorunda olan insanlar, birbirinden oldukça uzak ve azda olsa bir potansiyele sahip olan
her bir alanda, yeni yerlesme birimleri olusturmakta, buda bazen birkaç evden olusan
küçük yerlesme birimlerinin kurulmasına sebep olmaktadır. Bu kır yerlesme düzeni ve
buna etki eden faktörler ayrıntılı olarak incelenecektir.
3-KIR YERLESMELERİNİN BASLICA ÖZELLİKLERİ
Sütçüler’de kır yerlesmeleri oldukça ilginç bir yapı içerisindedir. Büyük çogunlugu
az nüfuslu, küçük köylerden olusan kır yerlesme düzeninde, bir köy merkezine baglı, köy
merkezinden uzak ve farklı ugraslar içerisinde olan mahalleler mevcuttur. Bu durum
büyük ölçüde arazinin topografik yapısına, bitki örtüsüne ve su kaynaklarının dagılısına
göre sekillenmistir. Kır yerlesmelerinin birbirinden bagımsız küçük küçük
kompartımanlar seklinde bir görünüm kazanmasına sebep olan etkenler asagıda daha
ayrıntılı olarak sıralanmıstır.
1) Arazinin topografik yapısının çok engebeli olması, düz alanların az ve
birbirinden ayrı mekanlarda bulunması.
2) Egimin çok kısa mesafelerde birden degismesi.
3) Sütçüler’in genis sayılabilecek yüzölçümüne ragmen, tarım yapılabilecek
alanlarının sınırlı ve dagınık olması.
4) Çayır ve meraların sınırlı olması, tarım arazilerinde oldugu gibi birbirlerinden
ayrı mekanlarda bulunması.
5) Orman alanlarının çok genis yer kaplaması. Orman isletmesinin
agaçlandırma,gençlestirme ve ekim çalısmaları nedeniyle ormanlık alanların çevresini tel
örgülerle çevirmesi sonucu, hayvancılık faaliyetinin, zaman zaman belirli mekanlarda
kesintiye ugraması.
Sütçüler’de Kır Yerlesmeleri...
67
6) İnsanların arazilerinin yakınında olma arzusu yada ulasım zorlugundan
kaynaklanan mecburiyeti.
7) Su kaynaklarının dagınık olması.
8) Tarım ve hayvancılıgın yeterli potansiyele sahip olmaması sebebiyle yeni geçim
kaynaklarına yönelme arzusu (arıcılık, balıkçılık vs.).
9) Arazinin tarım ugrasına oldugu gibi, toplu yerlesmeye de uygun olmaması.
10) Kimi yerlerde tarım yapılabilir nitelikte verimli ve düz arazinin amaç dısı
kullanıma kaymaması için, yerlesmelerin egimli alanlara çekilmesi, birkaç evden olusan
mahallerin bile gevsek dokulu bir yapı kazanması.
11) Yörede daha önce göçebe olarak yasayan, Yörük ve Türkmenlerin yerlesik
hayata geçisi sırasında, topraga daha çok obalar, aileler halinde yayılarak iskan etmeleri
yani daha baslangıçta, çok ufak iskan ünitelerinden meydana gelmis yerlesme düzeninin
olusmus olması (Tümertekin, 1967, 167).
12) Sütçüler arazisinin çok büyük çogunlugunun ormanlarla kaplı olması,
ormandan yer kazanmak amacı ile ailelerin orman kenarlarına yerlesme niyeti.
13) Kapalı ekonomik sistemin baskısı.
Sekil-2. Sütçüler’de nüfus dagılıs haritası (D.İ.E. 2000).

Sütçüler’de kır yerlesmelerine ait sayısal degerler de, yerlesmenin dagınık yapısı
ile ilgili fikir vermek açısından faydalı olacaktır. Özellikle nüfus dagılısını gösteren
haritada bu özellik açık bir sekilde görülmektedir (Sekil-2).
Sütçüler’de otuz tane köy vardır. Bu köylerin bazıları çok küçük nüfus
gruplarından meydana gelirken, bazıları da kendilerine baglı olan mahalleler ile birlikte
daha kalabalık bir nüfus kitlesi olustururlar. Ancak kagıt üzerinde nüfusu fazla görünen
köylerin içine girildigi zaman görülür ki, gerçekte bu köyler nüfusu 100 kisiyi, 150 kisiyi
asmayan küçük köylerdir. Bu köylerin hemen yakınında görülmeyen, köyle idari merkez
olması dısında hiçbir iliskisi bulunmayan, daha küçük yerlesme ünitelerini temsil eden
mahallelerin, yani resmiyette köye baglı sayılması sonucu, kagıt üzerinde bu köylerin
nüfusları artmaktadır. Aslında bir çok köy, bu mahallelerin birlesmesi ile olusmustur.
Sütçüler’de bir köy merkezine baglı bulunan mahallelerin sayısı 86 olarak tespit
edilmistir. Ancak bu sayısal degerinde tam olarak gerçegi yansıttıgı konusunda çekinceler
vardır. Çünkü arazide yapılan incelemeler göstermistir ki, bazı mahallelere baglı bulunan,
üç bes evden meydana gelmis olan ve yörede “mevki” denilen yerlesme üniteleri vardır.
Bazı köyler, gayrı resmi olarak, bu küçük yerlesme ünitelerini de köylerine baglı
mahalleler olarak saymaktadırlar. Fakat genellikle, bu yerlesme üniteleri, mahallere baglı
mevkiler olarak degerlendirilmektedir. Ayvalıpınar kasabası ve Yesilyurt köyleri
incelenirken bunun örnekleri görülecektir. Bu durumda, mahalle sayıları, köy altı iskan
ünitelerinin gerçek degerini vermemektedir. Ancak bu sayısal degerin, en azından bir alt
sınırı yansıttıgı rahatlıkla söylenebilir.
Sütçüler’de bulunan kır yerlesmelerinin üç tanesi belediyeliktir ve nüfusları
2000’in üzerinde görünmektedir. Bu yerlesmeler Kesme, Kasımlar, Ayvalıpınar’dır.
Kasımlar ve Ayvalıpınar’ın merkeze farklı uzaklıklarda konumlanmıs mahalleleri
bulunmaktadır. Kesme kasabası ise dört mahalleden meydana gelmistir. Ancak bu
mahalleler toplu haldedir. Bu özelligi ile Kesme, Sütçüler ilçesinde kendine özel bir
konumda bulunan tek kır yerlesmesidir. Ana geçim kaynagı hayvancılık olan bu yerlesme
3001 nüfusa sahip ve toplu haldedir. Ancak Kesme’de de geçim kaynakları oldukça kıt,
insanların yasam standardı çok düsüktür. Bu kasabaları hariç tutarak kır yerlesmelerini,
köye baglı mahallesi bulunan köyler ve köye baglı mahallesi bulunmayan köyler olarak
ikiye ayırmak mümkündür.
3.1-Köy Merkezine Baglı Mahallesi Bulunmayan Köyler
Bu köyler Bucakdere, Çukurca, Melikler, Müezzinler, Pınarköy ve Yeniköy’dür.
Birbirinden bagımsız farklı mekanlarda bulunan bu köylerin hemen hepsi dar gelirli ve az
Sütçüler’de Kır Yerlesmeleri...
69
nüfuslu köylerdir. Örnegin 2000 yılı nüfus sayımına göre, Bucakdere ve Çukurca’nın her
birinin nüfusları sadece 68 dir. Bu köylerin içinde sadece Pınarköy’ün nüfusu 149 kisi ile
100’ün üzerindedir.
3.2-Köy Merkezine Baglı Mahallesi Bulunan Köyler
3.2.1- Köy Merkezine Baglı Mahalle Sayısı Bir le Bes Arasında Olan Köyler
Bekirler, Beydilli, Bogazköy, Darıbükü, Güldallı, Sagrak, Sarayköy, Seyhler,
kendisine baglı bir mahallesi bulunan köyler içerisindedir. Belence, Gümü, bisler
kendilerine baglı iki mahallesi bulunan köylerdir. Hacıaliler kendisine baglı üç mahallesi
bulunan köydür. Hacıahmetler, ncedere, Kuzca köyleri kendilerine baglı 4 mahallesi
bulunan köylerdir. Bu köylerin nüfusları da önemli ölçüde farklılık göstermektedir.
Mahalle sayısı ile nüfus arasında bir orantı yoktur. Örnegin köy merkezine baglı bir
mahallesi bulunan Beydilli’nin nüfusu 705 iken, köy merkezine baglı dört mahallesi ile
Hacıahmetler köyünün nüfusu 161’dir. Bunun yanı sıra bazı köy merkezlerinin nüfusu,
kendilerine baglı mahallelerden daha azdır. Örnegin kendisine baglı iki mahallesi bulunan
Belence köy merkezi 301 nüfusa sahipken, bu köye baglı olan Mentes mahallesinin
nüfusu 306’dır.
3.2.2.Köy Merkezine Baglı Mahalle Sayısı Bes le Onbes Arasında Olan
Köyler
Karadiken, Çandır, Çobanisa, Asagıyaylabel, Sarımehmetler, ve Yesilyurt köyleri
ise kendilerine baglı mahalle sayısı bes ile onbes arasında olan köylerdir. . Bu kır
yerlesmelerinden en az nüfuslu olanı 449 ile Karadiken, en fazla nüfusa sahip olanı ise
719 nüfusu ile Yesilyurt’dur. Diger köylere oranla kalabalık olan bu köylerde ekonomik
düzey daha yüksektir. Ancak bu köylere baglı bazı mahallelerde durum tam tersi
olabilmekte, yoksulluk üst düzeylere çıkmaktadır. lerideki konularda bunun örnekleri
üzerinde daha ayrıntılı olarak durulacaktır.
4-SÜTÇÜLER’DE KIR YERLESMELERNN FZK ÖZELLKLER
Bilindigi gibi fiziki çevre faktörleri yerlesmelerin kurulusu ve gelismesi üzerinde
etkili olan faktörler arasındadır. Isparta ve çevresinde de fiziki faktörler yerlesmeler
üzerinde olumlu, olumsuz etkilere sahiptir (Sargın, 2003, 369-388). Sütçüler’in kırsal
alanında da fiziki çevre faktörleri yerlesme düzeni, sosyal ve ekonomik yapı üzerinde
birinci derecede etkilidir. Zira kırsal alan deyiminin içine, buralarda yer alan ve en küçük
birim olan çiftliklerden baslayıp köye kadar uzanan yerlesmelerdeki yalnızca binalar
degil, aynı zamanda bunların çevreleri, bahçeleri, tarlaları ve tarım dısı baska

fonksiyonları da girmektedir (Tümertekin, Özgüç, 2002, 281). Bilindigi gibi idari
anlamdaki köy, herhangi cografi ünite içerisinde yer tutan, sınırları belirli bir alandır. Bu
idari alanı yakından inceledigimizde köy arazisini ve yerlesmeleri görürüz. Bir köyün
arazisi, tarım, otlak, orman, kayalık, göl ve bataklık alanlar, akarsu yatakları, sahillerdeki
kumsallar ve yerlesim alanlarından olusabilir. Köy yerlesim alanları, köy yerlesmelerinin
üzerinde yer aldıgı arazi parçalarıdır (Özçaglar,1997, 6). Bunları göz önüne alarak
degerlendirdigimizde görülür ki; Sütçüler’de, arazi çok engebeli bir topografik yapıya
sahiptir ve köylerin büyük çogunlugu birbirinden uzak mesafelerde kurulmustur. Aynı
zamanda birbirinden farklı rakım degerleri üzerinde konumlanmıs olan bu köylerin,
kendilerine baglı olan mahalleler ile arasındaki rakım degerlerinde de önemli farklar
vardır. Örnegin Çandır’ın köy merkezinde rakım 250-300 m. arasında degisirken, bu
deger Çandır’ın Camili mahallesinde 520 m. degerine yükselebilmektedir. Köy
merkezleri ile bu köylere baglı mahalleleri arasında önemli sayılabilecek rakım, egim,
bakı farkları olmakla birlikte, biz köy merkezlerini ölçü alarak, Sütçüler’deki kır
yerlesmelerinin rakım, egim ve bakı özelliklerini inceleyecegiz.
4.1- Sütçüler’de Köylerin Rakım Degerleri
Kır yerlesmelerinin büyük çogunlugu deniz seviyesinden 500 m. yüksekligin
üzerinde toplanmıslardır. Sütçüler arazisi içinde rakım degerleri düsük arazinin az olması
yanında, bu arazi üzerinde ormanlık alanların,egimli alanların çok yer kaplaması
sebebiyle, bu rakım degerleri arasında yer alan yerlesmelerin sayısı azdır. Bu alanların
tamamı Sütçüler ilçesinin güneybatısında yer alan Çandır köy merkezi ve bu köye baglı
birkaç mahalle ile Melikler, Seyhler köylerinden olusmaktadır. Bunun dısında 500 m.
rakım degerinin altında bir yerlesmeye rastlanmamaktadır. Rakım degerleri 500-1000 m.
arasında olan yerlesmeler de oldukça sınırlı sayıdadır. Bu aralık içerisinde alt sınırda 630
rakım degeri ile Yesilyurt köyü bulunmaktadır. Üst deger ise, 950 rakım degerine sahip
olan ncedere köyüne aittir. Bu aralıkta yer alan diger köy merkezleri ise, Çukurca (750
m.), Darıbükü (850 m.)’dür.
Deniz seviyesinden yüksekligi 1000-1500 m. arasında bulunan yerlesme sayısı
oldukça fazladır. Rakım degerleri 1630 m. olarak tespit edilen Beydilli köyü hariç, kalan
tüm yerlesmeler 1000 m ile 1500 m arasında yer almaktadır. Bu kır yerlesmelerinin sayısı
da 20’dir. Buradan da anlasılacagı gibi Sütçüler’deki kır yerlesmelerinin üçte ikisi 1000
m. ile 1500 m. arasında bulunmaktadır.
4.2-Sütçüler’de Köylerin Bakı Özellikleri
Köylerin bakı özelliklerini inceledigimizde görülmektedir ki; bu kır
Sütçüler’de Kır Yerlesmeleri...
71
yerlesmelerinin büyük çogunlugunun bakısı, güney, güneydogu ve güneybatıdır. Bakısı
diger yönlere olan yerlesme sayısı birkaç tanedir. Bunlardan Belence, Hacıaliler
köylerinin bakısı dogu, Kuzca köyünün bakısı kuzey, Müezzinler ve Seyhler köylerinin
bakısı kuzeybatı ve Pınarköy’ün bakısı kuzeydogudur. Diger tüm köy merkezlerinin
bakısı güney, güneybatı veya güneydogudur.
4.3-Sütçüler’de Köylerin Egim Degerleri
Sütçüler’de kır yerlesmelerinin konumlandıgı alanların egim degerlerinin yüksek
olması, tarımı ve hayvancılıgı sınırlayan en önemli faktör olarak ortaya çıkmaktadır.
Köylerin üzerinde konumlandıgı arazinin egim degerleri ancak kabaca
verilebilmektedir. Toplu halde bulunan köylerde bile, gevsek dokulu yerlesme düzeni
hakim oldugu için, bazen üç bes evlik düz mekanlar köy merkezini olusturmakta, bunun
dısında yeni yapılan evler, köyün tarım arazileri, mera alanları egim degerleri yüksek
arazi üzerinde bulunmaktadır (Foto-1).
Foto-1. Sütçüler’de arazinin engebeli olması seyrek dokulu yerlesime düzenine neden olmustur
(Ayvalıpınar’a baglı Çıraklar Mahallesi)
Köy merkezlerini ölçü alarak, köylerin bulundugu yerlerin egim degerlerini ortaya
koydugumuzda görürüz ki; bu yerlesmelerin büyük çogunlugunun egim degerleri % 5 ile
% 30 arasında bulunmaktadır. Ayrıntılı bir sınıflama yapılacak oldugunda; egim
degerleri % 0-5 arasında olan köyler; Çandır, Melikler, Çobanisa, Yeniköy, egim
degerleri % 0-15 arasında olan köyler; Belence, Karadiken, Müezzinler, Pınarköy, egim
degerleri % 0-30 arasında olan köyler; Ayvalıpınar, Bekirler, Beydilli, Darıbükü, Gümü,

Hacıahmetler, Hacıaliler, İncedere, Kasımlar, Kesme, Sarayköy, Sarımehmetler,
Yesilyurt, egim degerleri % 0-45’in arasında olan köyler; Güldallı, Kuzca, Sagrak’dır.
İlerideki konularda daha ayrıntılı olarak üzerinde durulacagı gibi, bu köyler ile, bu
köylere baglı mahallelerde egim, bakı ve rakım degerleri arasında büyük degisiklikler
olabilmektedir.
4.4-Sütçüler’de Arazinin Toprak Özellikleri
Fiziki yapıyı olusturan diger bir etmen olarak toprak özelliklerini
degerlendirdigimizde; Sütçüler’de I sınıf, II sınıf, III sınıf topraklara daha çok polye
tabanlarında ve alüvyal dolgulu küçük düzlüklerde rastlanmaktadır. Sütçüler arazisinin
çok büyük bölümü, egim degerlerinin çok yüksek, toprak örtüsünün zayıf ve taslı
olmasından ötürü VI., VII., VIII. sınıf toprak özelliklerine sahiptir. Bu çok engebeli, egim
degerleri yüksek arazi üzerinde, en fazla görülen toprak tipi kahverengi ve kırmızı
Akdeniz topraklarıdır.
5-SÜTÇÜLER’DE KIR YERLESMELERİNİN EKONOMİK
FAALİYETLERİ
Sütçüler’de ekonomik faaliyetler büyük ölçüde yukarıda verilen fiziki sartların
belirledigi ölçülerde sürdürülmektedir. Sütçüler’in kır yerlesmelerinde tarım, hayvancılık,
arıcılık, balıkçılık, ormancılık yürütülen ekonomik faaliyetlerdir. Tarım daha ziyade
iklim, toprak, egim sartlarının uygun oldugu polye tabanlarında veya alüvyon dolgulu
küçük düzlüklerde ana geçim kaynagı olarak ön plâna çıkmaktadır. Tarım ugrasının
hakim oldugu köyler, digerlerine nazaran daha kalabalık olan köylerdir. Bunun dısında
Sütçüler ekonomisinde hayvancılık önemli yer kaplamaktadır. Ancak genel olarak
degerlendirildiginde; geçimini hayvancılık yaparak saglayan köylerin, yasam
standartlarının çok düsük ve büyük çogunlugunun az nüfuslu oldugu gözlenmektedir.
5.1-Tarım
Sütçüler’in tarım yapılabilir nitelikteki arazisini arazi sınıfları, egim degerleri ve
kullanma sekillerine göre degerlendirdigimizde; son derece sınırlı alanı kaplayan I. sınıf
ve düz araziler üzerinde 560 hektar alanda kuru tarım, 369 hektar alanda sulu tarım, 185
hektar alanda bag-bahçe tarımı yapıldıgı görülmektedir. II. sınıf araziler üzerinde düz
sayılabilecek 258 hektar alanda ve hafif meyilli 1390 hektar alanda ise sulu tarım
yapılmaktadır. III. sınıf arazi özelligi gösteren hafif ve orta egimli 1121 hektar alanda
kuru tarım, 19 hektar alanda bag-bahçe tarımı yapılmaktadır. IV. sınıf arazi özelligi
gösteren 1507 hektar orta egimli arazi özelligine sahip alanda kuru tarım, yine orta egimli
arazi özelligi gösteren 163 hektar alanda sulu tarım, 19 hektar alanda bag-bahçe tarımı
Sütçüler’de Kır Yerlesmeleri...
73
yapılmaktadır. Ülkemizin pek çok yerinde oldugu gibi Sütçüler’de de tarıma uygun
olmayan araziler olarak tanımladıgımız V, VI, VII. sınıf hafif meyilli 86 hektar arazide
üzerinde, VI. sınıf orta egimli 1322 hektar arazi üzerinde kuru tarım yapılmaktadır. Dik
egimli ve VI. sınıf arazi özelligi gösteren 881 hektar arazi üzerinde de sulu tarım
yapılmaktadır, yine dik egimli VII. sınıf 2375 hektar arazi üzerinde de kuru tarım
faaliyeti sürdürülmektedir.
Sütçüler, Isparta iline baglı ilçeler içerisinde il yüzölçümüne oranı % 16’ sar olan
Yalvaç ve Egirdir ilçelerinden sonra üçüncü büyük ilçedir. Ancak yüzölçümünün
büyüklügüne karsı, arazilerin tarımsal potansiyeli karsılastırıldıgında, Sütçüler’in
tarımsal potansiyelinin oldukça düsük seviyelerde oldugu görülür. Sütçüler’de, tarımsal
potansiyeli yüksek, her tür tarımın kolaylıkla yapılabildigi I., II., III. sınıf tarım arazileri
degeri 5653 hektar ile sınırlıyken, Yalvaç’ta bu deger 37.203 hektardır.
Sütçüler’de köylere ait traktör sayılarına baktıgımız zaman geçimini tarımla
ugrasarak saglayan köylerin hemen ayırt edildigini görebiliriz. Özellikle rakım
degerlerinin düsük oldugu, Akdeniz ikliminin etkisini hissettirdigi dagların güney
yamaçları boyunca kurulmus olan köyler, traktör sayısı en fazla olan köylerdir. Örnegin
Yesilyurt ve bu köy merkezine baglı mahallelerin ekonomisi öncelikle tarıma dayalıdır ve
bu köyde toplam 68 traktör vardır. Yesilyurt köyü 6377 dekarı bulan tarım arazisi varlıgı
ile aynı zamanda ilçede tarım arazisi en fazla olan köylerden birisidir. Aynı sekilde
Seyhler 1441 dekar gibi oldukça sınırlı sayılabilecek tarım alanına sahip olmasına karsı,
kendisine baglı bir mahalle ile birlikte 25 tane traktöre sahiptir. Traktör sayısının
kendisinden daha büyük ve daha fazla nüfusa sahip köylerden çok olmasının sebebi, bu
köy civarındaki arazinin tarımsal potansiyelinin yüksek olması ve geçim tipi tarımdan
ziyade, özellikle son yıllarda seracılıgın yaygınlasması ile birlikte, yer fıstıgı gibi ticari
degeri olan tarla bitkilerinin yetistirilmesidir. Çandır köyü de aynı sartların egemen
oldugu bir kır yerlesmesidir. Kendisine baglı 6 mahallesi ile birlikte toplam traktör sayısı
17’dir. 3439 dekar tarım arazisi olan Çandır’da seracılık hızla gelismekte ve tarım
yapılabilir alanlar cam yada plastik örtü altına alınmaktadır. Bu durum köylünün gelir
düzeyine, kullandıgı araç, gereç çesidine ve sayısına yansımaktadır. Seracılıgın en yaygın
oldugu köyler olan Çandır, Yesilyurt, Seyhler’de toplam 183 sera mevcuttur. Bunların 82
si cam ve 101 i plastik seradır. Domates, salatalık, biber, patlıcan, marul gibi sebzelerin
yetistirildigi seralarda, hayvansal gübreler öncelikle tercih edilmekte, bu durum ürünün
pazar degerini arttırmakta ve ürünün kalitesini olumlu yönde etkilemektedir. Daha çok
stanbul, Ankara gibi büyük sehirlere pazarlanan ürünler, zaman zaman Rusya basta
olmak üzere yurtdısına da satılmaktadır.

74
Sütçüler ilçesinin daglık alanlarında kurulmus bulunan köylerde tarımsal
faaliyetler, daha çok bu alanlardaki küçük aluvyal düzlüklerde, polye tabanlarında, egim
degerlerinin azaldıgı yamaçlarda ve eteklerde sürdürülmektedir. Yüksek rakımlarda
bulunan küçük alüvyal düzlüklerde kuru tarım yapılmakta, gül ve elma
yetistirilmektedir.Ayrıca özellikle Beydilli, Kesme, Sarımehmetler, Kasımlar, Hacıaliler,
Gümü gibi kır yerlesmelerinde ve bu yerlesmeleri çevreleyen ormanlık alanlarda tali
ürün olarak kekik otu,ada çayı ve boz salba gibi otlardan yıllık ortalama 400ton kekik,
150 ton ada çayı ve boz salba üretimi yapılmaktadır.
Bilindigi gibi alüvyal topraklar tarım ugrasına en uygun olan degerli topraklardır.
Sütçüler’in Köprüçay havzasında da, bu tip toprakların bulundugu alanların nüfus ve
yerlesme yogunlugunun fazla oldugu görülür. Örnegin Ayvalıpınar ovası üzerinde
bulunan Ayvalıpınar beldesi ve bu yerlesmeye baglı 8 mahallesi 2241 nüfusu ile,
Karadiken polyesi üzerinde bulunan Karadiken köyü 5 mahallesi ve 449 nüfusu ile,
Beydilli polyesi üzerinde Beydilli köyü 1 mahallesi ve 705 nüfusu ile, Çobanisa polyesi
üzerindeki Çobanisa köyü 6 mahallesi 507 nüfusu ile kalabalık köylerdir.
Bu alanda bulunan köylerin traktör sayıları da, tarımla ugrasan köyler hakkında
bize fikir vermektedir. Köprüçay havzasında bulunan bu köylerden Ayvalıpınar’da 23
traktör, Karadiken’de 20 traktör, Kesme’de 15 traktör, Belence’de 9 traktör vardır. Bunun
dısında bulunan köylerde traktör sayısı bir iki tane ile sınırlıdır.
5.2- Hayvancılık
5.2.1- Küçükbas Ve Büyükbas Hayvancılık
İlçe genelinde bulunan büyükbas ve küçükbas hayvan sayılarını
degerlendirdigimizde; alçak rakımlarda konumlanmıs olan köyler ile yüksek rakımlarda
konumlanmıs olan köyler arasında farklar oldugu görülmektedir. Örnegin Yesilyurt ve
Çandır’da özellikle küçükbas hayvan sayısının diger pek çok köye göre fazla oldugu
görülmesine ragmen, belli baslı birkaç mahalle dısında, bu kır yerlesmelerinde tarım
faaliyeti ön plandadır. Çandır’da 1100 küçükbas hayvanın 800’ü keçi, 300’ü koyun’dur.
Yesilyurt’ta ise 3000 küçükbas hayvanın 2700’ü keçi 300’ü koyundur. Küçükbas hayvan
yetistiriciliginde oldugu gibi büyükbas hayvan yetistiriciliginde de alçak rakımlardaki bu
köylerde diger köylere oranla sayıca bir fazlalık göze çarpmaktadır. Örnegin Çandır’da
200 olan büyükbas hayvan sayısı, Yesilyurt’ta 350’dir. Bu sayılar bize bu köylerde
büyükbas hayvancılıgın ana geçim kaynagı olmadıgını, büyükbas hayvanların daha
ziyade ihtiyaca yönelik beslendigini göstermektedir. Ancak yukarıda deginildigi gibi
sınırlı bir alanda toplu yerlesme özelligi göstermeyen bu köylerin, bazı mahallelerinde
Sütçüler’de Kır Yerlesmeleri...

hayvancılık ön plana çıkmakta, bazı mahallelerinde hayvancılık tarım ugrası ile birlikte
yürütülmekte, bazı mahallelerde ise, sadece evin ihtiyacına yönelik olarak büyükbas
hayvan yetistirilmekte veya hiç yetistirilmemektedir. Örnegin seracılıgın ve yer fıstıgı
gibi ticari degeri olan tarla ürünlerinin yaygınlasmaya basladıgı Seyhler köyü ve bu köye
baglı Gümüs mahallesinde büyükbas hayvan tamamen evin süt, yogurt ihtiyacını
karsılamak amacıyla yetistirilmektedir.
Yüksek rakımlarda yer alan köylerde en önemli ekonomik faaliyet hayvancılıktır.
Bu alanlarda tarımın yapılabildigi birkaç alan dısında, hayvancılık ana geçim kaynagıdır.
Örnegin Kesme köyünde küçükbas hayvan sayısı 6400’dür. Bunların 6200 keçi, 200’ü
ise koyundur. Bu sayısal degerlerle Kesme beldesi, tüm ilçede, küçükbas hayvan sayısı en
fazla olan kır yerlesmesidir. Kendisinden sonra gelen ve her biri 3000 küçük bas hayvana
sahip olan Yesilyurt ve Ayvalıpınar ile arasında 3400 fark vardır. Aynı sekilde büyükbas
hayvan sayısında da, bu yerlesmenin digerlerine göre bir üstünlügü vardır. Kesme’de ki
toplam büyükbas hayvan sayısı 800’dür. En yakın takipçisi Ayvalıpınar’da büyükbas
hayvan sayısı 480’dir. Kesme 7988 dekar arazi varlıgı ile tarım arazi degerleri yönünden
de Sütçüler’de Ayvalıpınar’dan sonra ikinci sırada yer almaktadır. Ancak sadece kuru
tarım yapılabilen arazilerde agırlıklı olarak hayvan yemi yetistirilmektedir. Kesme
dısında, ana geçim kaynagı hayvancılık olan köylerin basında Asagıyaylabel, Belence,
Beydilli, Gümü, Karadiken gelmektedir. Fakat göz ardı edilmemesi gereken gerçek bu
köylerinde çok mahalleli oldugudur. Yani bu köylerin bir mahallesinde hayvancılık ön
planda iken, bir baska mahallede tarım yada arıcılık ana geçim faaliyeti olabilmektedir.
5.2.2-Balıkçılık
Sütçüler’in kır yerlesmelerinde geçimi saglamak için yapılan tek ugras tarım ve
hayvancılık degildir. Tarım ve hayvancılıgın dısında bazı köylerde arıcılık ve balıkçılık
da yapılmaktadır. Akarsularda olusturulan tesislerde alabalık yetistiriciligi yapılmakta ve
bu ugrastan önemli gelir elde edilmektedir. Örnegin Çandır’da 120 havuzda alabalık
üretimi yapılmaktadır. Akdeniz bölgesinin en büyük balık üretim tesisi olan Baysallar
alabalık üretim tesisleri tek basına 100 havuzun sahibidir. Havuzlarda yapılan balıkçılıgın
yanı sıra Karacaören baraj gölünde kafes balıkçılıgı yapılmaktadır. Çandır’ın yanı sıra
Melikler köyünde bazı aileler geçimini Karacaören baraj gölünde balıkçılık yaparak
saglamaktadır. Karacaören barajında 130 civarında kafes bulunmaktadır. Bu çevrede
yetistirilen alabalıkların % 50’si Antalya’ya, geri kalanı Isparta, Konya, Afyon, Burdur ve
Denizli gibi çevre illere satılmaktadır. Bu ekonomik faaliyet Çandır ekonomisine büyük
katkı saglamakta ve Çandır’ı diger köylere göre daha ayrıcalıklı bir konuma tasımaktadır.

Çandır’ın, Melikler ve Seyhler köyü arazisinin büyük bir kısmını isgal etmis olan
Karacaören Barajı, ekonomik yönden ancak böyle bir dönüsüm saglayabilmistir (Foto-2).
Foto-2. Çandır ve Seyhler köylerinin tarım alanları Karacaören Barajı suları altında kalmıstır
Karacaören Barajı Çandır ve Melikler’in tarım alanlarını isgal edince, bu arazi
sahiplerine Gökçeada’da yer gösterilmis ve 120 hane Gökçeada’da Yenisarbademli
köyüne yerlestirilmistir. Bu olay yakın dönemde, bu bölgede yasanan en önemli toplu göç
olayıdır.
5.2.3-Arıcılık
Sütçüler’de dogal ortam çok uygun olmasına ragmen, arıcılık önemli bir gelisme
gösterememistir. Kovan sayıları göz ününe alınarak yapılan degerlendirmeye göre;
Beydilli (Çimenova) 2500 kovan, Kesme 635 kovan, Çandır 380 kovan ile ilk üç sırada
yer almaktadır. Bunun dısındaki köylerde kovan sayısı 5 ile 300 arasında degismektedir.
5.3- Ormancılık
Sütçüler arazisinin büyük bölümü ormanlarla kaplıdır. Toplam 128.800 hektar olan
arazi varlıgının, 105.978 hektarı orman arazisidir. Yörede karaçam ve kızılçam ormanı ile
bol miktarda mese, ardıç ve maki ormanları bulunmaktadır. Sütçülerde bulunan köylerin
büyük bir kısmı orman köyleri olarak degerlendirilmektedir. İlçe merkezinde bir orman
isletme müdürlügü ve ona baglı Sanlı, Çandır, Karadag, Tota, ve Sipahiler orman isletme
seflikleri bulunmaktadır. Sütçüler’e baglı 17 köyde Orman Köylerini Kalkındırma
Sütçüler’de Kır Yerlesmeleri...

Kooperatifi kurulmus ve bu kooperatifler aracılıgı ile yapılan kesim, sürütme, tabii ve
suni gençlestirme, gençlik bakımı, sıklık bakımı gibi çalısmalar büyük ölçüde yöre
insanın emegi kullanılarak sürdürülmektedir. Bu sebeple yörede ormancılık ve orman
isçiligi önemli bir geçim kaynagıdır. Daha çok mevsimlik bir is kolu olarak ön plana
çıkan orman isçiligi, Ekim ayı basında orman kesimleri ile baslayıp, Aralık ayı
ortalarında kesimlerin bitmesi ile son bulmaktadır. Bunun yanı sıra devamlı isçi olarak
orman isletmelerinde çalısan isçilerde vardır. Sütçüler Orman sletme Müdürlügünün
verilerine göre, Sütçüler orman isletmesinde görev yapan 87 isçi bulunmaktadır.
Bunlardan 20’si idari kodrolarda çalısmakta, digerleri yangın ve arazöz (yangın söndürme
aracı) ekibi olarak çalıstırılmaktadır. Orman isçilerinin büyük çogunlugu Kesme, Çandır
ve Yesilyurt köylerindendir.
Sütçüler’de kır yerlesme düzenini daha ayrıntılı görebilmek, bu yerlesmelerde
yürütülen ekonomik faaliyetleri detaylandırmak ve yöre insanının karsı karsıya oldugu
sorunları belirginlestirmek için, biri yüksek rakımda konumlanmıs, digeri alçak rakımda
konumlanmıs iki kır yerlesmesi örnek olarak alınmıstır.
6- AKSU ÇAYI HAVZASINDAN BİR KIR YERLASMESİ: YESİLYURT
KÖYÜ
Yesilyurt köyü Sütçüler’in güneyinde rakım degerlerinin 550-600 m ye düstügü bir
alanda kurulmustur. Akdeniz ikliminin egemen oldugu bu alanda eski adı Sıgırlık köyü
olan köy merkezine, bugün Yesilyurt denilmektedir. Nüfusu 400 olan Yesilyurt köyünün
15 mahallesi ile birlikte toplam nüfusu 719 dur. Bu mahallelerin bir kısmı, Aksu Çayı
havzasında, tamamen karstik platolar içerisinde tesekkül etmis olan Yesilyurt polyesi
etrafına sıralanmıs olan mahalleler olusturur (Sekil-3). Polye tabanının deniz
seviyesinden yüksekligi en alçak yerinde, Göldüzü mevkii batısında 570 m. dir. Polye
havzasının dogu batı yönünde uzunlugu 2,5 km. dir. Ova tabanının alanı yaklasık 3,80
km2 dir (Atayeter, 2000). Bu mahallelerin merkez köye uzaklıkları, geçim tipleri, hane
sayıları ve nüfusları, bize bu alandaki yerlesmelerin mekansal dagılımı hakkında daha
açık fikir verecektedir.

Yesilyurt köyü ve mahallelerinin topografik konuma baglı olarak dagılımı.
Asagıda isimleri, nüfusları, hane sayıları verilen mahallelerin köy merkezine olan
uzaklıkları 1 km. ile 13 km. arasında, hane sayıları da 3 hane ile 26 hane arasında
degismektedir . Ancak biri 25 ve digeri 26 haneye sahip Asar Mahallesi ve
Mandallar Mahallesi ile, biri 14 digeri 12 haneye sahip Bayırdibi ve Kırcazeytin
mahalleleri hariç tutulursa, diger mahallelerin hane sayıları 3 ile 10 arasında degismekte
ve nüfusları 40’ı geçmemektedir.
Sütçüler’de Kır Yerlesmeleri...

Mahalle Nüfus Hane Sayısı Köy Merkezine Uzaklıgı (km)
Kaya Mah. 33 8 1
Kelkenler Mah. 20 5 2
Asar Mah. 104 26 3
Örtülü Mah. 18 4 8
Bayırdibi Mah. 50 12 3
Selimler Mah. 40 10 10
Kırcazeytin Mah 56 14 7
Dere Mah. 20 5 7
Mandallar Mah. 12 3 4
Gedik Mah. 100 25 3
Zıgnar Mah. 12 3 13
Menevsik Mah. 20 5 6
Gelinyutan Mah. 36 9 7
Köy yeri Mah. 20 4 8
Gökbuget Mah. 25 5 13
TOPLAM 320 80
6.1-Yesilyurt Köyü Ve Mahallelerinde Yürütülen Ekonomik Faaliyetler
Yesilyurt köyünde polye tabanı tamamen tarımsal ugras için ayrılmıstır. Ova
üzerinde oldukça genis bir alanda kavak yetistirilmektedir. Kanada Kavagı denilen kavak
cinsi, polye tabanını çevreleyen mahalleler için önemli bir gelir kaynagıdır. Ova üzerinde
yapılan diger bir tarımsal ugras seracılıktır. Havzada yeni yeni gelismeye baslayan
seracılık faaliyeti, tarım alanları oldukça sınırlı olan yöre insanı için çok önemli bir
tarımsal faaliyet olarak degerlendirilmektedir (Foto-3). Ancak sera yapım maliyetlerinin
yüksek olması, ekonomik gelir düzeyi oldukça düsük olan yöre halkının en önemli sorunu
olarak görülmektedir. Özellikle cam sera yapım maliyetlerinin plastik seralara göre dört
bes kat daha fazla olması sebebi ile, insanlar kısa vadede daha karlı gibi görünen plastik
seralara yönelmektedir. Bunun dısında yer fıstıgı, bugday, arpa ve çesitli sebzeler, ovada
ekim alanı bulan diger ürünlerdir. Son yıllarda özellikle polye tabanında, seftali ve kivi
meyvesi için deneme mahiyetinde bahçeler tesis edilmektedir. Beklenen kalite
yakalanabilirse, ilerdeki yıllar için seftali ve kivi meyveleri de yöre halkı için önemli gelir
kaynagı olacaktır.

Bu polye alanının dısında, yakın çevredeki tepelik alanlarda ve polye tabanını
çevreleyen tepelerin arka yüzlerindeki düzlük yada az egimli alanlarda kurulmus olan
mahallelerde, tarım, hayvancılık ve balıkçılık gibi ugraslar sürdürülmektedir. Örnegin
Kırcazeytin mahallesinde, egim degerleri yüksek, genisçe bir alanda, zeytin
yetistirilmektedir. Bu mahallenin geçim kaynagını zeytin olusturdugu için, bu mahalleye
Kırcazeytin mahallesi denilmistir. Burada ormandan kazanılmıs küçük düzlükler üzerinde
birkaç plastik sera da görülmektedir Bunun dısında Zingar, Gelinyurt ve Köyyeri
mahallelerinde hayvancılık yapılmakta ve keçi basta olmak üzere küçükbas hayvan
yetistirilmektedir. Bu mahalleler dısında tüm mahallelerde özellikle büyükbas hayvan
yetistiriciligi, evin süt, yogurt ihtiyacını karsılamak amacıyla yapılmaktadır. Gökbüget
mahallesinde ana geçim kaynagı havuzlarda yapılan alabalık yetistiriciligidir. Bu
ugrasların dısında, arazisi olmayan gelir düzeyi düsük aile fertleri, çevreyi kusatan
ormanlık alanlarda orman isçisi olarak çalısmaktadırlar. Ekim ayından, Aralık ayı
ortalarına kadar süren bu ugras, yöre insanı için oldukça önem tasımaktadır.
Foto-3. Yesilyurt Köyü tarım arazileri üzerinde seralar.
Yesilyurt köyünden dısarıya göç olayı yok denecek kadar azdır. Bundan da
anlasılacagı gibi, Yesilyurt köyü kırsal alanının potansiyeli, burada yasayan ailelerin
geçimi için asgari imkanları saglamaktadır. Buralarda yasayan insanlar da, dogdukları,
büyüdükleri bu yerlerde tutunabilmek için, geçime yönelik her türlü fırsatı
degerlendirmektedir. Sütçüler ilçesi sınırları içerisinde Ayvalıpınar ve Kesme’den sonra
en fazla tarım arazisi varlıgına sahip olan Yesilyurt köyünde, arazinin tarıma uygun
olmadıgı alanlarda, insanlar küçükbas hayvancılıga yönelmis, bu potansiyele sahip
Sütçüler’de Kır Yerlesmeleri...

alanlarda evlerini yaparak, bu alan çevresinde bir yerlesme birimi olusturmuslardır.
Ayrıca akarsu kaynaklarının bulundugu yerlere, havuzlar tesis etmek suretiyle, havuz
balıkçılıgı yapan ve bu potansiyeli degerlendirmeye çalısan aileler yerlesmislerdir. Sonuç
olarak, Yesilyurt köyü, sahip oldugu tarım arazisi, traktör sayısı, büyükbas ve küçükbas
hayvan varlıgı, nüfusu, yetistirdigi ürünlerinin ekonomik ve ticari degeri ile Sütçüler’in
köyleri içerisinde, benzer özellikleri tasıyan Çandır ile birlikte, ayrıcalıklı bir konuma
sahiptir.
7-KÖPRÜSU HAVZASINDAN BİR KIR YERLESMESİ: AYVALIPINAR
Ayvalıpınar Sütçüler’in kuzeyinde, Egirdir ilçesi sınırında bulunan bir kır
yerlesmesidir. Deniz seviyesinden yüksekligi ortalama 1050 m civarındadır. İklim karasal
özellik gösterir. Topografya çok daglık ve engebelidir. Ayvalıpınar beldesinin
konumlandıgı az egimli yamaçların önünde uzanan düzlük alan, Ayvalıpınar ovası olarak
isimlendirilir. Tektonik kökenli bu ovanın dısında Ayvalıpınar arazisi daglık, dik egimli
ve ormanlıktır. Ayvalıpınar, Sütçüler ilçe merkezi ve Kesme beldesinden sonra en fazla
nüfusa sahip üçüncü yerlesmedir. Nüfusu kendisine baglı mahallelerle birlikte 2241
kisidir. Ayvalıpınar merkezi, Köprübası mahallesi, Ayvapınar mahallesi ve Asagıayvalı
mahallesinden olusmustur. Toplam mahalle sayısı 8 dir. Bunlar Asagı Ayvalı,
Ayvapınar, Çıraklar, Gücükler, Kuz mahallesi, Mudarlar, Nuhyeri, Öbektas, Müminler
mahalleleridir (Sekil-4). Bu mahallelerde yerlesme seyrek dokulu oldugu gibi büyük
ölçüde dagınıktır. Bazen herhangi bir mahalleye baglı olan, ancak mahalleye birkaç
kilometre mesafede bulunan, birkaç dönüm araziyi isleyebilmek veya hayvancılık
faaliyetini buradan sürdürebilmek için, bir dagın yamacında bir ev ve eklentisine
rastlamak, bu yöre için dogal bir görüntüdür. Bu kır yerlesmelerinde, özellikle
mahallelerde tarımsal ugraslar büyük ölçüde yaslı nüfus tarafından görülmektedir.
Özellikle mahallelerde yapılan gözlemlerden elde edilen neticeye göre, yasam sartlarının
agırlastıgı, geçimin çok ugras ve çaba gerektirdigi, elde edilen gelirin gösterilen çabanın
karsılıgı olmadıgı tüm mekanlar, gençler tarafından terk edilmistir. Buralarda yasayan ve
küçük çapta hayvancılık faaliyetlerini sürdüren yaslıların ölümünden sonra, çogu ev
tamamen bos kalmıs, kullanılmayan bakımsız kalan evler çökmüs, yıkıntı halini
almıslardır.

Ayvalıpınar ve mahallerinin topografik konuma baglı olarak dagılımı.
Ayvalıpınar’a baglı olan mahallelerin merkeze olan uzaklıkları 1 km ile 12 km
arasında degismektedir. Bu mesafe ölçeginde degerlendirildiginde Köprübası, Ayvapınar,
Asagı Ayvalı merkezde, Kuzköy, Çıraklar merkeze birkaç km uzaklıkta olan
mahallelerdir. Müminler 5 km, Nuhyeri 7 km, Öbektas 12 km ile köy merkezine uzak
olan mahallelerdir. Bu mahallelerin bazıları büyük ve daha ziyade toplu yerlesme
özellikleri göstermektedir. Örnegin Kuzköy, Nuhyeri ve Öbektas mahalleleri nispeten
toplu yerlesme özelligi gösteren ve bir camisi bulunan mahallelerdir. Öbektas mahallesi
aynı zamanda en kalabalık mahalledir (Tablo-2).
Ayvalıpınar’a baglı mahalleler, nüfusları ve hane sayıları.
Mahalleler Nüfusu Hane Sayısı Köy Merkezine Uzaklıgı (km)
Asagı Ayvalı 163 68 2,5
Ayvapınar 72 72 1,5
Çıraklar 175 73 2
Gücükler 118 5 3
Kuz Mahallesi 175 73 1
Mudarlar 21 6 7
Nuhyeri 67 28 6
Öbektas 300 125 12
Sütçüler’de Kır Yerlesmeleri...

Bu mahallelerin yanı sıra, bu mahallelere baglı olan ve yörede “mevki” olarak
adlandırılan köy altı iskan üniteleri vardır. Örnegin, Öbektas mahallesine 1 km uzaklıkta
bulunan 4 ev ve eklentileri Öbektas mahallesine baglı Kabakçılar mevkii olarak
adlandırılmaktadır. Bu mevkide çok sınırlı alanda, hayvan yemi yetistirmek için tarlalar
sürülmektedir. Arazi çok taslı, verimsiz görünmekte, ancak bu çok küçük potansiyeli
degerlendirebilmek için bile insanlar emek ve zaman ayırmak zorunda kalmaktadır.
Mahallelerden de kopuk olan, birkaç ev ve eklentilerinin bulundugu bu gibi mevkilerde
mahrumiyetler daha da artmaktadır. Müminler mahallesine baglı Daldalar mevkii,
Öbektas mahallesine baglı Kabakçılar mevkii gibi yerlesme üniteleri, yöre insanının
içinde yasadıgı zor sartları gösteren açık örneklerdir (Foto-4).
Ayvalıpınar ovası etrafında konumlanmıs olan Köprübası, Asagı Ayvalı,
Ayvapınar, ve Kuz mahallelerinde yasam kalitesi nispeten daha yüksektir. Bu
mahallelerdeki ev ve eklentileri, daha çok betonarme ve tugla kullanılarak yapılmıstı

Sitemizin 830328 ziyaretçisiniz.

1 Agustos

www.yesilsutculer.tr.gg

Author: Melih // Category: Etkinlikler

Hosgeldiniz
www.yesilsutculer.tr.gg sitemize bugüne kadar 208668 ziyaretçi ulasmıstır umarız daha iyi olabiliriz, Biz sütcüler daha iyi tanıtıyoruz, çünkü bizim sitemizin muhabirlerimiz sizlersiniz, Biz daha iyisi olana kadar en iyisi biziz.

google.com, pub-7162523735140679, DIRECT, f08c47fec0942fa0

09-10 Temmuz

www.yesilsutculer.tr.gg

Author: admin // Category: Etkinlikler

Geleneksel 22. Dut ve Pekmez Şenlikleri bu yıl 9-10 Temmuz 2010 tarihlerinde ilçemizde düzenlenecektir.Tüm halkımız davetlidir.

20.SÜTCÜLER DUT VE PEKMEZ FESTİVALİ | http://www.yesilsutculer.tr.gg

Yeni yaptıgımız tasarım umarız hosunuza gitmiştir, daha iyi olmak için calısıyoruz. iyi seyirler.

Yeni yaptıgımız tasarım umarız hosunuza gitmiştir, daha iyi olmak için calısıyoruz. iyi seyirler

Comment (1) // Add Comment

11 Ocak

Sütcüler;, Sütcüler llçemize ait Özellikler- Tarihi ve Turistik Değerler

Sütcüler llçemize ait Özellikler- Tarihi ve Turistik Değerler

Sütcüler llçemize ait Özellikler- Tarihi ve Turistik Değerler: -Yıva (Bavlu), 1478-1501 tahrir kayıtlarında nahiye (zeamet), 1522 ve 1568 tahrir kayıtlarında kaza, Katip Çelebi'nin Cihannümasında ise kaza olarak görülmektedir. Bavulu şekline dönüşen isim, Cumhuriyet döneminde 1962 yılına kadar sürmüş, bu tarihte yerleşime dağ-dağlık anlamına gelen Cebel ismi verilmiştir. 1938 yılında, belde halkının büyük şehirlerde sütçülük yapmaları üzerine ismi Sütçüler olarak değiştirilmiş ve Eğirdir'e bağlı bir nahiye iken ilçe statüsü verilmiştir. * Adada Antik Kent ( Sağrak Köyü Zengi Mevkii),Kocaköy (PEDNELİSSOS) Kesme Kasabası,Mağara (Aşağı yaylabel Köyü civarı),Kurşunlu Harabeleri (Kasımlar-Karadutlar Mevkii),Seferağa Camii (Sütçüler Merkez),Asar Kalesi Kalıntıları (Hacıaliler Köyü Çağıllıpınar Mevkii),Sığırlık Kalesi Kalıntıları (Yeşilyurt Köyü),Sur Kalıntıları (Sütçüler Merkez Taşkapı Mevkii),Kitabe (Belen Mahallesi),Mağara ve Sarnıçlar (Beydilli Köyü) Su Yolu Kalıntıları (Gürleyik-Tota-Zengi arası), Melikler Kalesi (Melikler Köyü Bahçe Mevkii),Mağara (Karadağ),İnsuyu-Yeraltı Suyu (Bekirağalar Köyü),Mağara (Selimler Sarıtaş Köyü),Şeyh Muslihittin Türbesi (Şeyhler Türbesi),Yazılıkaya Kanyonu, (Sütçüler-Çandır arası),Karacaören Barajı (Çandır Köyü),Küçüksu Alabalık Tesisi (Yeşilyurt Köyü),İçmeler (Kasımlar yolu Tota Mevkii),Köprüçay Kanyonu (Kasımlar-Manavgat arası) Sütçüler Dut Pekmezi festivali her yıl Temmuz ayı içerisinde yapılmaktadır. .

Sütcüler Yazı Tezi // Yazı için tıklayınız

11 Ocak

Sütcüler yazısı, Sütcüler ile ilgili, Sütcüler tezi

Isparta ilinin güneyinde bulunan Sütçüler ilçesi, çok daglık, arazinin egim degerleri yüksek ve ormanlık bir alandır. Arazinin bu yapısı nüfus ve yerlesmeyi sekillendirmis, yörede az nüfuslu küçük köy ve bu köylere baglı mahallelerin olusumuna ortam hazırlamıstır. Bir köy merkezine baglı bulunan mahalleler, bazen sadece birkaç ailenin yasadıgı üç bes ev ve eklentisinden meydana gelmekte, bazen de baglı oldugu köyden daha fazla nüfusa sahip olabilmektedir. Bu kır yerlesmelerinde tarım, hayvancılık, balıkçılık, arıcılık, orman isçiligi gibi ekonomik faaliyetler sürdürülmektedir. Ancak bu kır yerlesmelerinin dagınık, az nüfuslu ve ekonomik gelir düzeyinin çok düsük olmasından dolayı, Sütçüler kırsalından, basta Isparta sehrine olmak üzere göç olayı yasanmaktadır. Anahtar Kelimeler: Yerlesme, Dagınık yerlesme, Mahalle,Tarım, Hayvancılık.

ABSTRACT Sütçüler district located in Southern Isparta is an area which is very mountainous, high slopes values of the lands and woodland. This structure of the land shaped the settlement, and it created an environment to exist a less populated villages and district attached to the villages. The districts attached a village centre some time take place three or five houses where a few family are living in. However, sometimes it might have much population than the village that it is attached. Economic activities of this rural settlement carried out in these fields such as, fishing, cattleman, occupation of mountain, beekeeping. Because of being less populated and very low standard of living in these rural settlements, peoples migrate from rural settlement of Sütçüler to Isparta City. Low standard of transportation makes the education, health services difficult. Key Words; Settlement, scattered settlement, district, agriculture, animal husbandry.

SÜTÇÜLER’İN BASLICA COGRAFİ ÖZELLİKLERİ
KIR YERLESMELERİNİN BASLICA ÖZELLİKLERİ
Sütçüler’de Köylerin Rakım Degerleri

Sütçüler ilçesi, Isparta ilinin güneyinde yer almaktadır. Dogusunda Konya iline baglı Beysehir ve Derebucak, kuzey ve kuzeybatısında Egirdir ilçesi, güneyinde Antalya iline baglı Serik ve Manavgat ilçeleri, batısında Burdur ilinin Bucak ilçesi ile çevrilidir (Sekil-1). Yaklasık 128.800 hektar alanı ile Isparta ilinin, hemen hemen % 14’ünü içerirr. Kapladıgı alan itibarıyla Isparta’nın büyük ilçelerinden birisidir. Arazisinin denizden yüksekligi, 250 ile 2500 m arasında degismektedir. Batı Torosların güneybatı, kuzeydogu ve güneydogu dogrultusunda sıkısarak birbiri içine girmesinden meydana gelen üçgen içinde yer alması nedeniyle, Sütçüler’in tamamı daglık bir alan içerisinde bulunmaktadır. İçinde bulundugu fiziki ortamın sonucu topografik yapısı kısa mesafeler içinde degisen, engebeli alanların genis yer kapladıgı Sütçüler’de düz arazi çok azdır. İlçe’de düzlükler genelde plato görünümündedir ve dagların yüksek yerlerinde bulunmaktadır. Sütçüler’de arazinin topografik yapısı ve bitki örtüsü, nüfus ve yerlesmeyi de etkilemistir. Alanının büyüklügünün aksine, Sütçüler az nüfuslu bir ilçedir.

Araştırma // Baslıca faktörler